Voor de gezondheid van de zwangere vrouw en het (ongeboren) kind is goede voeding en vitaminevoorraad vóór de bevruchting en in de zwangerschap van belang. Bij een goede, gevarieerde voeding en voldoende calorieopname (eten voor twee is niet nodig) is het niet noodzakelijk extra vitaminen te gebruiken. Foliumzuur en vitamine D zijn hierop uitzonderingen.

Wat is vitamine D?

Vitamine D is een vet oplosbare vitamine die zowel door het lichaam zelf wordt aangemaakt (onder invloed van zonlicht) alsook uit voeding kan worden gehaald. Er zijn twee belangrijke vormen te onderscheiden, te weten vitamine D3 en D2. Vitamine D3 wordt gevormd in de huid (zonlicht). Vitamine D2 wordt gevormd in bepaalde paddenstoelen en schimmels.

Waarom is vitamine D belangrijk?

Vitamine D wordt als hormoon via de bloedsomloop door de lichaamsweefsels vervoerd. Hier bevordert het onder meer de opname van calcium,
fosfaat en magnesium uit voedsel in de darmen, welke we nodig hebben voor bot-, tand- en spierontwikkeling (Lips, 2006). Daarnaast is er een verband tussen vitamine D en het functioneren van het afweersysteem. De dagelijkse behoefte aan vitamine D wordt op een minimum van 10 microgram per dag geschat.

Adviezen voor zwangeren rondom vitamine D

• Advies is om in het voorjaar, de zomer en het najaar elke dag minstens 15 tot 30 minuten buiten te zijn (zo mogelijk in de zon), waarbij hoofd en armen niet bedekt zijn.
• Lees de voedingsadviezen op voedingscentrum of maak een afspraak bij een diëtist. Een diëtiste kan een passend, persoonlijk advies geven voor jou in de zwangerschap, niet alleen gericht op vitamine D maar op alle vitamine en mineralen intake. In de regio van Puur kan je onder meer terecht bij dieet & co en diëtist-leefstijl.
• Gebruik dagelijks een supplement van 10 microgram vitamine D aan elke zwangere. Kies bij voorkeur een supplement met vitamine D3, de actievere vorm van vitamine D.

Waar zit vitamine D in en hoeveel heb je nodig?

Twee derde van de totale vitamine D-voorziening komt uit de aanmaak in de huid. Het overige deel (1/3e) komt uit voeding als vette vis, vlees, eieren en melkproducten. Bij voedingscentrum is een overzicht te lezen hoeveel vitamine D een portie voedingswaar bevat.

De meeste vitamine D wordt dus gehaald door de aanmaak via onze huid. Het lijf kan dit aanmaken door direct zonlicht op de huid. In Nederland is de zon in de zomer effectief. In de winter daalt echter de vitamine D status doordat de zon lager staat en er minder zonuren op een dag zijn. Daarnaast is de aanmaak van vitamine D via de huid tevens afhankelijk van de huidskleur. Mensen met een lichte huidskleur hebben van maart t/m september, tussen 11 en 15 uur, voldoende aan 15 tot 30 minuten per dag buiten zijn. Hierbij is het van belang dat minimaal gezicht en handen ontbloot zijn. In dezelfde periode hebben mensen met een donkere huidskleur voldoende vitamine D aanmaak bij 30 tot 60 minuten.

Vitamine D en zwangerschap

In het vroege stadia van de zwangerschap verhoogt de manier en snelheid waarop je lichaam vitamine D omzet. Hoe en waarom dit verandert is niet helemaal duidelijk. Wel is bekend dat de placenta (moederkoek) bepaald hoeveel vitamine D de baby ontvangt. De baby is volledig afhankelijk van vitamine D toevoer via de moeder.

Vitamine D supplementen

Meestal staat op het etiket vitamine D3 (cholecalciferol), en soms D2 (ergocalciferol). Kies bij voorkeur een supplement met vitamine D3, de actievere vorm van vitamine D. De hoeveelheid microgram staat op het etiket. Microgram wordt meestal opgeschreven met de afkorting µg of mcg.

Bij een tekort aan vitamine D tijdens de zwangerschap kan je inname van vitamine D verhogen door, aanvullend op advies over voeding en zon, de
dosering van vitamine D uit suppletie te verhogen. Er zijn aanwijzingen dat een verhoging van de suppletie naar 20-30mg/dag al voldoende is om de minimale grenswaarde van te bereiken. Bij een tekort tijdens de zwangerschap gaat de voorkeur uit naar dagelijkse toediening van vitamine D3. Voor zwangeren wordt gebruik van extreem hoge dosis vitamine D afgeraden. De effecten van doses hoger dan 100 microgram (=4000IE) slechts beperkt zijn onderzocht. De Gezondheidsraad beveelt dan ook een maximale dagdosis van 4000 IE (100 microgram) aan in de zwangerschap.

Aanvullende tip

Voedingscentrum biedt gratis de app “zwangerhap” aan. In deze app kan je makkelijk opzoeken wat je nou wel beter niet tijdens de zwangerschap kunt eten.

Bronnen: KNOV (standpunt vitamine D) en voedingscentrum